3.1 Lengkung Putaran Galaksi: Boleh Dipadan Tanpa Bahan Gelap

Laman Utama ／ Bab 3: Alam semesta makroskopik

Nota istilah
Dalam bahagian ini, “tarikan tambahan” di pinggir cakera galaksi dihuraikan sebagai hasil gabungan Graviti Tensori Statistik (STG)—iaitu tarikan terkumpul yang dipuratakan sepanjang hayat Zarah Tidak Stabil Terumum (GUP)—dan Hingar Tempatan Tensori (TBN)—iaitu gelombang berjalur lebar dan rendah koheren yang disuntik ke dalam medium semasa nyahbinaan atau pemusnahan. Selepas pengenalan pertama ini, teks seterusnya hanya menggunakan nama penuh bahasa Melayu.

I. Fenomena dan Persoalan Utama

1. Cakera luar yang “mendatar”: Di luar cakera optik, bahan boleh lihat menjadi nipis, maka secara naluri kelajuan putaran wajar menurun dengan jejari. Namun pemerhatian menunjukkan dataran kelajuan yang panjang dan tinggi.
2. Dua hubungan yang luar biasa ketat:
   • Jumlah jisim boleh lihat dan kelajuan ciri di cakera luar hampir terletak pada satu garisan dengan serakan yang amat kecil.
   • Pada mana-mana jejari, jumlah tarikan ke pusat hampir sepadan satu-ke-satu dengan tarikan daripada bahan boleh lihat, juga dengan serakan kecil.
3. Pelbagai tetapi bersepadu: Bentuk lengkung berbeza—teras tajam atau rata, jejari dan aras dataran tidak sama, butiran halus berlainan—serta jelas dipengaruhi persekitaran dan sejarah peristiwa. Namun kedua-dua hubungan ketat itu tetap dipatuhi, menandakan satu mekanisme asas yang sama.
4. Keterbatasan pendekatan tradisional: Menambah komponen “tidak terlihat” boleh memadankan objek secara individu, tetapi sering memerlukan talaan parameter khusus. Sukar juga menjelaskan serakan yang sangat kecil dalam dua hubungan tersebut hanya melalui “sejarah pembentukan yang berbeza”.

Idea kunci: Tarikan tambahan di cakera luar tidak semestinya datang daripada bahan baharu; ia boleh terbit daripada tindak balas statistik medium kosmik.

II. Satu “Lanskap Tensori” dengan Tiga Sumbangan

1. Cerun asas bahagian dalam (Panduan oleh bahan boleh lihat)
   Bintang dan gas menarik “lautan tenaga” membentuk cerun tensori ke arah pusat yang menjadi panduan asasi ke pusat. Cerun ini merosot pantas dengan jejari, maka sendirian tidak mampu mengekalkan dataran kelajuan di cakera luar.
   Pegangan pemerhatian: Nisbah jisim-ke-cahaya dan tahap penumpuan ketumpatan permukaan gas; lebih tertumpu cenderung menghasilkan kenaikan dalam yang lebih “tajam”.
2. Cerun tambahan yang dilicinkan (Graviti Tensori Statistik)
   Sepanjang hayatnya, Zarah Tidak Stabil Terumum menghasilkan tarikan kecil pada medan tensori medium. Tarikan ini menokok dan dipuratakan merentasi ruang-masa, mewujudkan berat sebelah potensi tensori yang licin dan tahan lama.
   Sifat utama:
   • Taburan licin: Lemah secara perlahan dengan jejari tetapi masih cukup kuat di cakera luar untuk menampung dataran.
   • Bersesuaian dengan aktiviti: Kekuatan berkadar dengan pembentukan bintang, perlanggaran atau gangguan, kitaran keluar-masuk gas, serta ricih daripada palang atau lengan lingkar.
   • Penguncian kendiri: Bekalan dan pengacauan meningkat → aktiviti meningkat → cerun tambahan bertambah → skala kelajuan di cakera luar “terkunci”.
     Pegangan pemerhatian: Ketumpatan permukaan kadar pembentukan bintang, kekuatan struktur palang, aliran balas gas, dan jejak perlanggaran yang berkorelasi dengan aras/panjangnya dataran.
3. Tekstur amplitud rendah (Hingar Tempatan Tensori)
   Ketika Zarah Tidak Stabil Terumum terurai atau dimusnahkan, gumpalan gelombang berjalur lebar dan rendah koheren disuntik ke dalam medium. Superposisi gelombang ini membentuk latar serakan yang menambah riak kecil dan pelebaran kelajuan di cakera luar tanpa mengubah sifat “rata secara purata”.
   Pegangan pemerhatian: Halo/relik radio serakan, struktur serakan berkontras rendah, dan “butiran” dalam medan kelajuan—semuanya cenderung menguat sepanjang paksi perlanggaran atau zon ricih.

Intuisi pembahagian mengikut jejari

• Zon dalam (R ≲ 2–3 Rd): Panduan oleh bahan boleh lihat mendominasi; Graviti Tensori Statistik melaras halus → menentukan “tajam atau rata”.
• Zon peralihan: Sumbangan kedua-duanya seimbang → lengkung berubah daripada curam kepada rata; lokasi berganjak mengikut aktiviti dan sejarah.
• Zon luar (dataran): Bahagian Graviti Tensori Statistik meningkat → dataran tinggi dan panjang dengan tekstur ringan.

Rumusan pendek: Dataran cakera luar ≈ panduan bahan boleh lihat + Graviti Tensori Statistik; riak halus di pinggir ≈ Hingar Tempatan Tensori.

III. Mengapa Dua Hubungan Itu “Ketat”

• Jisim–kelajuan hampir sebaris: Bahan boleh lihat membekal “sumber” dan “pengacauan” yang menentukan tahap aktiviti Zarah Tidak Stabil Terumum; aktiviti ini pula menetapkan skala kelajuan dataran. Oleh itu jisim boleh lihat dan kelajuan ciri cakera luar berubah bersama oleh punca yang sama, lalu serakan menjadi kecil.
• Padanan tarikan mengikut jejari: Jumlah tarikan ke pusat = panduan bahan boleh lihat + cerun tambahan licin daripada Graviti Tensori Statistik. Di bahagian dalam, “bahan boleh lihat” mendominasi, manakala di bahagian luar bahagian Graviti Tensori Statistik meningkat. Penyerahan yang licin sepanjang jejari menghasilkan korespondensi hampir satu-ke-satu.
  Ujian visual: Peta sisa dinamik pada jejari tetap terhadap ricih gas/habuk dan keamatan radio serakan; jangkaan korelasi sehala.

Intipati: Dua hubungan ketat tersebut ialah dua unjuran daripada lanskap tensori yang sama—satu pada satah “jisim–kelajuan”, satu lagi pada “jejari–tarikan”.

IV. Mengapa Teras Ada yang “Tajam” dan Ada yang “Rata”

• Mekanisme meratakan: Aktiviti berpanjangan—perlanggaran, letusan pembentukan bintang, ricih kuat—“melembutkan” lanskap tensori setempat, mengurangkan cerun dalam, lalu membentuk teras rata.
• Mekanisme menajamkan: Telaga potensi yang dalam, bekalan mantap, dan gangguan ringan membantu memulihkan atau mengekalkan teras tajam.

Kesimpulan: “Tajam lawan rata” ialah dua keadaan hujung bagi rangkaian tensori yang sama di bawah sejarah peristiwa dan persekitaran yang berbeza.

V. Memetakan Pelbagai Pemerhatian pada “Peta Tensori” yang Sama (Panduan Operasi)

1. Kuantiti untuk dipetakan bersama:
   • Aras dan jejari hamparan dataran pada lengkung putaran
   • Arah regangan dan anjakan pusat kontur κ dalam pembelauan graviti lemah/kuat
   • Jalur ricih dan ekor tak-Gaussian dalam medan kelajuan gas
   • Keamatan dan orientasi halo/relik radio serakan
   • Orientasi polarisasi/garisan medan magnet (penjejak ricih jangka panjang)
2. Kriteria pemetaan bersama:
   • Sejajaran ruang: Kuantiti di atas bersekedudukan dan sehala di sepanjang paksi perlanggaran, paksi palang, atau tangen lengan lingkar.
   • Konsisten merentas zaman: Ketika fasa aktif, keamatan radio serakan meningkat dahulu (hingar), kemudian—dalam skala puluhan hingga ratusan juta tahun—dataran menjadi lebih tinggi/panjang (tarikan). Dalam fasa tenang, kedua-duanya surut mengikut tertib terbalik.
   • Keneutralan rentas jalur: Selepas membetulkan serakan medium, arah dataran dan sisa adalah searah merentas jalur, kerana ditetapkan oleh lanskap tensori yang sama.

VI. Ramalan Boleh Uji (Daripada Pemerhatian ke Aliran Kerja Padan)

1. P1 | Hingar mendahului, tarikan menyusul (Urutan masa)
   Ramalan: Selepas letusan atau perlanggaran, keamatan radio serakan meningkat dahulu (Hingar Tempatan Tensori), kemudian—dalam ~10⁷–10⁸ tahun—aras dan jejari dataran meningkat (Graviti Tensori Statistik).
   Pemerhatian: Padanan bersama merentas zaman dan gelang jejari; kuantifikasi sela masa antara hingar dan perubahan dataran.
2. P2 | Kebergantungan persekitaran (Corak ruang)
   Ramalan: Sepanjang paksi ricih tinggi atau paksi perlanggaran, dataran lebih panjang dan lebih tinggi, dan medan kelajuan kelihatan lebih “berbutir”.
   Pemerhatian: Bandingkan lengkung mengikut sektor dan profil serakan di sepanjang paksi palang dan paksi perlanggaran.
3. P3 | Perjodohan silang modaliti (Peta berbilang)
   Ramalan: Paksi panjang κ, puncak ricih kelajuan, jalur radio dan paksi utama polarisasi adalah searah.
   Pemerhatian: Daftarkan empat peta pada bingkai koordinat yang sama dan kira persamaan kosinus vektor.
4. P4 | Bentuk spektrum di cakera luar
   Ramalan: Spektrum kuasa sisa kelajuan di cakera luar menunjukkan cerun lembut pada frekuensi rendah-sederhana, lazim bagi Hingar Tempatan Tensori yang berjalur lebar dan rendah koheren.
   Pemerhatian: Bandingkan kedudukan puncak dan cerun antara spektrum sisa dan spektrum radio serakan.
5. P5 | Aliran kerja padanan (Cekap parameter)
   Langkah:
   • Guna fotometri dan taburan gas untuk meletak prior bagi cerun dalam yang dipandu bahan boleh lihat.
   • Guna metrik pembentukan bintang, penunjuk perlanggaran, kekuatan palang dan ricih untuk prior amplitud/skala Graviti Tensori Statistik.
   • Guna radio serakan dan tahap tekstur untuk prior pelebaran akibat Hingar Tempatan Tensori.
   • Padankan keseluruhan lengkung dengan set parameter kecil yang dikongsi dan semak silang dengan peta pembelauan serta medan kelajuan.
     Matlamat: Satu set parameter untuk banyak set data—elakkan talaan mengikut objek.

VII. Analogi Sehari-hari

Konvoi kenderaan dalam “angin belakang”:

• Enjin ialah panduan bahan boleh lihat.
• Angin belakang ialah Graviti Tensori Statistik yang merosot perlahan tetapi mengekalkan kelajuan.
• Geligir jalan ialah Hingar Tempatan Tensori yang memberi “butiran” kecil pada lengkung.
• Papan kawalan: pendikit (bekalan), penyenggaraan jalan (tahap ricih/aktiviti), dan mengekalkan angin belakang (amplitud cerun tambahan).

VIII. Perhubungan dengan Kerangka Tradisional

• Laluan penerangan berbeza: Pandangan tradisional mengaitkan “tarikan tambahan” dengan komponen tambahan yang tidak terlihat; di sini ia dijelaskan sebagai tindak balas statistik medium: cerun tambahan licin daripada Graviti Tensori Statistik dan tekstur amplitud rendah daripada Hingar Tempatan Tensori.
• Lebih jimat parameter: Tiga faktor seasal—bekalan boleh lihat, pengacauan jangka panjang, dan berat sebelah tensori yang berkekalan—mengawal hasil, sekali gus mengurangkan talaan khusus objek.
• Satu peta, banyak unjuran: Lengkung putaran, pembelauan graviti, dinamik gas dan polarisasi ialah pandangan berlainan terhadap peta tensori yang sama.
• Inklusif, bukan konfrontasi: Jika kelak ditemui komponen baharu, ia sekadar sumber mikroskopik tambahan; bagi ciri utama lengkung putaran, kesan statistik medium sudah memadai untuk padanan bersepadu.

IX. Kesimpulan

Satu lanskap tensori yang sama menerangkan dataran cakera luar, dua hubungan ketat, kewujudan bersama teras tajam dan rata, serta variasi tekstur halus:

• Bahan boleh lihat membentuk cerun asas bahagian dalam.
• Graviti Tensori Statistik menambah cerun licin, tahan lama dan merosot perlahan yang menampung kelajuan cakera luar dan “mengunci” skala kelajuan pada jisim boleh lihat melalui punca bersama.
• Hingar Tempatan Tensori menambah “butiran” amplitud rendah tanpa mengubah keseluruhan dataran.

Ringkasnya: Isu lengkung putaran beralih daripada “berapa banyak bahan tidak terlihat perlu ditambah” kepada “bagaimana lanskap tensori yang sama dibentuk secara berterusan”. Di bawah mekanisme medium yang bersepadu ini, dataran, hubungan ketat, morfologi teras dan kebergantungan persekitaran bukan lagi teka-teki terpisah, sebaliknya manifestasi berbeza bagi fizik yang sama.